Μηρυκασμός προβάτων

Τα πρόβατα όπως και τα υπόλοιπα μηρυκαστικά χαρακτηρίζονται από την μεγάλη χωρητικότητα του στομαχιού τους, το οποίο αποτελείται από τέσσερα (4) διαμερίσματα, που είναι κατά σειρά:

• Μεγάλη Κοιλία (rumen): η οποία χωρίζεται στο ραχιαίο και τον κοιλιακό σάκο
• Κεκρύφαλος (reticulum)
• Εχίνος ή Βιβλίο (omasum)
• Ήνυστρο (abomasum): το οποίο αποτελεί το πραγματικό στομάχι των μηρυκαστικών

Το πρόβατο κατά τη λήψη της τροφής του την προωθεί σχεδόν αμάσητη στη μεγάλη κοιλία και, όταν αργότερα βρεθεί σε ηρεμία, την επαναφέρει στο στόμα του, όπου τότε υφίσταται μια δεύτερη, κανονική μάσηση. Το φαινόμενο αυτό χαρακτηρίζεται ως μηρυκασμός αποτελείται από τους εξής κύκλους:

1. Το πρόβατο αρχικά τρώει γρήγορα την τροφή και την διοχετεύει στην μεγάλη κοιλιά και τον κεκρύφαλο.
2. Ένα τμήμα των τροφών (βλωμός), οι οποίες βρίσκονται στη μεγάλη κοιλία και τον κεκρύφαλο, διέρχεται δια του οισοφάγου και επαναφέρεται στη στοματική κοιλότητα.
3. Ο βλωμός υφίσταται βραδεία μάσηση, κατά την οποία εμπλουτίζεται με άφθονο σάλιο.
4. Ο βλωμός, σε ρευστή πλέον σύσταση λόγω της ενσιάλωσής του, καταπίνεται και επαναφέρεται στη μεγάλη κοιλία.  

Στη μεγάλη κοιλία και τον κεκρύφαλο οι τροφές παραμένουν υπό κανονικές συνθήκες επί πολύ χρόνο (50 - 70 ώρες), κατά τη διάρκεια του οποίου μπορεί να υποστούν και δεύτερη ή και τρίτη μηρυκαστική μάσηση, ενώ συγχρόνως, λόγω των συσπάσεων της μεγάλης κοιλίας, αναμιγνύονται με μεγάλες ποσότητες σάλιου (6 - 16 μηρυκασμούς το 24ώρο) και νερού και ομογενοποιούνται. Με τον τρόπο αυτό γίνεται η πολύ λεπτή κατάτμηση των χονδροειδών (κυτταρινούχων τροφών) και είναι δυνατή η επίδραση των μικροοργανισμών της μεγάλης κοιλίας.

Η μεγάλη κοιλία και ο κεκρύφαλος προσφέρουν τις ευνοϊκότερες συνθήκες για την ανάπτυξη των μικροοργανισμών και την πραγματοποίηση των μικροβιακών ζυμώσεων (χρόνος παραμονής των τροφών, θερμοκρασία, pH κλπ.).

Ενδεικτικά αναφέρεται ότι σε κάθε κυβικό εκατοστό (ml) περιεχομένου της μεγάλης κοιλίας υπάρχουν 16 - 40 δισεκατομμύρια μικρόβια και 200.000 μέχρι 2.000.000 πρωτόζωα. Ο ρόλος τον οποίο διαδραματίζουν οι παραπάνω μικροοργανισμοί στην πέψη των μηρυκαστικών συνίσταται στο γεγονός ότι χρησιμοποιούν για τις ανάγκες τους θρεπτικές ουσίες (κυτταρίνη) και αποβάλλουν τα προϊόντα του μεταβολισμού τους, τα οποία είναι πτητικά λιπαρά οξέα και αέρια. Στη συνέχεια τα μηρυκαστικά χρησιμοποιούν είτε τα προϊόντα του μεταβολισμού των μικροοργανισμών, κυρίως τα πτητικά λιπαρά οξέα (οξικό οξύ, προπιονικό οξύ και βουτυρικό οξύ), τα οποία αποτελούν σημαντική πηγή ενέργειας, είτε αυτούς τους ίδιους τους μικροοργανισμούς. Με τον τρόπο αυτό καθίσταται δυνατή η πέψη της κυτταρίνης, επί της οποίας δεν θα είχαν καμιά επίδραση τα πεπτικά ένζυμα.